Ze Du, predsednik Angole koji je bio na vlasti 38 godina, umro je u Španiji

Žoze Eduardo dos Santos, 74, predsednik Angole između 1979–2017. Fotografija: Romerio Cunha/Flickr, Michel Temer/CC-BY 2.0

Biši predsednik Angole, Žoze Eduardo dos Santos (JES) umro je 8. jula 2022. godine u 79. godini. Informacija je data u a saopštenju angolskog predsedništva:
O Executivo da República de Angola leva ao conhecimento da opinião pública nacional e internacional, com um sentimento de grande dor e consternação, o falecimento de Sua Excelência o ex-Presidente da República, Engenheiro José Eduardo dos Santos, ocorrido hoje às 11h10 , hora de Espanha certificada pelo boletim médico da clínica, em Barcelona, após prolongada doença.

Izvršna vlast Republike Angole sa osećajem velikog bola obaveštava domaću i međunarodnu javnost o smrti Njegove Ekselencije bivšeg predsednika Republike, inženjera Žozea Eduarda dos Santosa, koja se dogodila danas u 11:10, Španija sertifikovana u medicinskom biltenu klinike, u Barseloni, posle duže bolesti.

Kao način odavanja počasti doprinosu JES-a, koji je vladao Angolom od 1979-2017, angolska vlada decreed je proglasila petodnevnu nacionalnu žalost.

Ko je bio Žoze Eduardo dos Santos?

Poznatiji pod nadimkom Ze Du, Hose Eduardo dos Santos, bio je na čelu države 38 godina, odsluživši jedan od najdužih predsedničkih mandata na svetu. Angolski inženjer, vojni čovek i političar, dos Santos je takođe predvodio Narodni pokret za oslobođenje Angole (MPLA), stranku koja upravlja Angolom od njenog sticanja nezavisnosti 1975. godine.

U početku je bio viđen kao oslobađajući predsednik koji je doneo mir Angolcima, posebno kada je Angola prolazila kroz građanski rat. Međutim, tokom godina njegovo upravljanje izazvalo je mnoge međunarodne kritike zbog kršenja ljudskih prava.

11. marta 2016. objavio je da napušta politiku 2018. godine, godine kada bi napunio 76 godina. Međutim, na kraju je napustio funkciju u septembru 2017. i nasledio ga je Žoao Lourenso.

Različite reakcije na društvenim mrežama

Reakcije građana kretale su se između oduševljenja i ravnodušnosti. SNekoliko korisnika interneta je spomenulo da se smrt Hozea Eduarda dos Santosa dugo čekala. Luati Beirao, politički aktivista, koji je uhapšen 2015. godine i u zatvoru je štrajkovao glađu 36 dana, je rekao:

Hoje consumou-se apenas a perda dos sinais vitais, o cidadão, esse, já andava “morto” desde 2018. Zero pena, zero emoções, é-me completamente indiferente. Com licença, tenho a semifinal do Wimbledon por assistir.

Danas je završen samo gubitak vitalnih znakova, taj građanin je već bio „mrtav“ od 2018. Nema sažaljenja, nula emocija, potpuno sam ravnodušan. Izvinite, moram da gledam polufinale Vimbldona.

U komentarima istog saopštenja bilo je onih koji su izjavili da im bivši predsednik Angole neće nedostajati:

Mandela morreu, fiquei triste, Maradona morreu, fiquei triste, Chadwich Bosseman ( Pantera Negra) morreu, fiquei triste, Mano Dibango morreu, fiquei triste, Carlos Burity morreu, fiquei triste, Jacob dos Kassav morreu, fiquei triste, Desmond Tutu morreu, fiquei triste, entre outros, Zé Du morreu, tó alegre, já vai tarde, que lhe sigam o Kopelipa, Nandó e o disse que tinha a ele fidelidade canina, Zé Maria…

Mandela je umro, bio sam tužan, Maradona je umro, bio sam tužan, Chadvich Bosseman (Crni Panter) je umro, bio sam tužan, Mano Dibango je umro, bio sam tužan, Karlos Buriti je umro, bio sam tužan, Jacob dos Kassav je umro, bio sam tužan, Dezmond Tutu je umro, bio sam tužan, između ostalih. Ze Du je umro, srećan sam, kasno je, neka ga Kopelipa prati, Nando i rekao mu da mu je pseće odan, Ze Maria…

Mnoge reakcije na smrt Žozea Eduarda dos Santosa potiču iz osećaja napuštenosti koji su Angolanci iskusili tokom njegove više od 30 godina vladavine, kako kaže jedan korisnik Fejsbuka says:

O mais triste é ver angolanos a exaltarem o JES, agora que morreu. Eu até pensei que todo o dinheiro que roubou, a indiferença que teve em nos proporcionar o básico para viver fosse lhe salvar, afinal não… hm. Sinto por ser humano, mas teve o fim que mereceu. Infelizmente ou felizmente, tudo o que fazemos na terra, pagaremos na terra.

Najtužnije je videti Angolane kako hvale JES-a, sada kada je umro. Čak sam mislio da će ga sav novac koji je ukrao, ravnodušnost koju je imao da nam obezbedi osnovne stvari za život spasiti, ipak ne… hm. Žao mi je što sam čovek, ali dobio je kraj koji je zaslužio. Nažalost ili na sreću, šta god da radimo na zemlji, platićemo na zemlji.

Iz Mozambika su stizali komentari koji se ne odnose samo na ono što je JES uradio u Angoli, već pre svega na njegovu ulogu u odnosu na druge zemlje koje su prijatelji Angole. Prema Damiao Cumbaneu, advokatu iz Mozambika:

Quem quiser falar ou analisar a vida e o legado do Zedu a moda da Facebook ou Whatsaap, dos anos 2000, nunca vai poder enxergar o quão relevante foi o papel desempenhado por JES na libertação de Angola, do Zimbabwe, da Namibia e da abolição do Apartheid na África do Sul. JES foi um grande lutador pelas causas da libertação e emancipação do Povo Angolano e dos Povos da África Austral em geral nos momentos mais contubados da vida dos povos da Região Austral da África.

Svako ko želi da priča ili analizira život i nasleđe Zedua na način na Facebooka ili Whatsaap/a, iz 2000-ih, nikada neće moći da vidi koliko je značajnu ulogu imao JES u oslobađanju Angole, Zimbabvea, Namibije i ukidanju aparthejda u Južnoj Africi. JES je bio veliki borac za oslobođenje i emancipaciju angolskog naroda i naroda južne Afrike uopšte u najtežim trenucima života naroda južnog regiona Afrike

Slično je reagovao i predsednik Mozambika Filipe Njusi reaction:

Compatriotas!
Recebemos com tristeza a notícia da morte, em Barcelona, Espanha, do antigo Presidente da República de Angola, José Eduardo dos Santos, vítima de doença. José Eduardo dos Santos foi dos primeiros nacionalistas angolanos a despertarem para a necessidade da libertação de Angola, em particular, e de África, em geral, do jugo colonial.
A história da sua vida coincide com a dos nacionalistas da gesta libertadora dos países africanos, pela sua entrega abnegada à causa da liberdade e da emancipação do continente africano. Angola e África perdem um grande estadista, um diplomata de consensos.

Zemljaci!

Sa tugom smo primili vest o smrti, u Barseloni, u Španiji, bivšeg predsednika Republike Angole Hozea Eduarda dos Santosa, žrtve bolesti. Hose Eduardo dos Santos je bio jedan od prvih angolskih nacionalista koji je probudio potrebu za oslobođenjem Angole, posebno, i Afrike, uopšte, od kolonijalnog jarma.

Njegova životna priča poklapa se sa životnom pričom nacionalista oslobodilačkog dela afričkih zemalja, za njihovu nesebičnu posvećenost cilju slobode i emancipacije na afričkom kontinentu. Angola i Afrika gube velikog državnika, diplomatu konsenzusa.

Druga strana JES-ovog upravljanja: skandali i korupcija

Tokom svog mandata, Hoze Eduardo dos Santos je često bio povezivan sa optužbama za korupciju, uključujući preusmeravanje naftnih resursa radi lične koristi, uglavnom iz provincije Kabinda.

Dos Santosova porodica je izuzetno bogata i može se pohvaliti kućama u glavnim evropskim prestonicama, udelima u velikim kompanijama, holding kompanijama u poreskim rajevima i računima u švajcarskim bankama – imovinom koja je akumulirana tokom decenija na vlasti.

Njegovi protivnici ga optužuju da ignoriše socijalne i ekonomske potrebe Angole, fokusirajući svoje napore na gomilanje bogatstva za svoju porodicu, dok ućutkava opoziciju svojoj vladit. Pre nego što je napustio vlast u junu 2016, Žoze Eduardo dos Santos je imenovao svoju ćerku Izabel dos Santos za predsednika upravnog odbora državne naftne kompanije Sonangol.
Međutim, dolaskom novog predsednika Žoaa Lorensa, situacija se drastično promenila za porodicu JES, pošto je Ministarstvo pravde otvorilo nekoliko istraga o korupciji nad dos Santosovom decom, koje su i danas u toku.

Ova istraga je pokrenula spor između sadašnjeg predsednika i JES-a, što je dovelo do razdora između porodice JES i najviših zvaničnika zemlje. Na primer, još uvek nema konsenzusa o tome kako će JES biti sahranjen jer porodica i aktuelni predsednik tek treba da postignu dogovor.
Čize dos Santos je izdala saopštenje upućeno predsedniku, tvrdeći da će porodica dos Santos blokirati prenos tela Hozea Eduarda dos Santosa u Angolu, jer to nije bila želja njenog oca.

O senhor é o quê ao meu pai? É filho mais velho? Quem lhe deu autorização, o desplante, para me estar a convidar para o funeral do meu próprio pai?

Ainda não sabia que o meu pai tinha morrido e o senhor já tinha publicado a morte do meu pai, quem lhe deu mandato para divulgar sem eu ter conhecimento ainda? Quem lhe deu mandato para dizer quem deve ir ou não ao funeral?

Šta si za mog oca? Njegov najstariji sin? Ko ti je dozvolio, bezobrazluk, da me pozoveš na sahranu sopstvenog oca?
Još uvek nisam znala da je moj otac umro, a vi ste već objavili smrt mog oca, ko vam je dao mandat da to otkrijete a da ja to još nisam znao? Ko vam je dao dozvolu da kažete ko treba a ko ne treba da ide na sahranu?

Čize dos Santos, koja već nekoliko godina živi van Angole, izgubila je mandat poslanika u Narodnom pokretu za oslobođenje Angole (MPLA) 2019. godine i kaže da joj je život u opasnosti u njenoj zemlji. Njena starija sestra Isabel dos Santos takođe boravi u inostranstvu i kaže da se suočava sa nekoliko tužbi i da je žrtva progona.
U Angoli će se održati izbori 24. avgusta 2022. Još uvek nije jasno kako će smrt JES-a uticati na predstojeće izbore. Postoje spekulacije koje sugerišu da bi smrt JES-a mogla da oslabi sadašnju stranku na vlasti, zbog napetih odnosa između predsednika stranke i predsednika Angole Žoaa Lorensa i najstarijih ćerki bivšeg šefa države.

Započnite razgovor

Molimo Vas da se Prijavite se »

Pravila korišćenja

  • Svi komentari se pregledaju. Pošaljite komentar samo jednom jer bi u suprotnom mogao biti prepoznat kao spam.
  • Molimo Vas da se prema drugima odnosite sa poštovanjem. Komentari koji sadrže govor mržnje, nepristojne izreke i lične uvrede neće biti objavljeni.