Fotografija Vishnu R Nair na Unsplash-u.

Serija zabrana koncerata izaziva reakcije u Turskoj uz sve više kritika na račun vladajuće Partije pravde i razvoja (AK) zbog nametanja konzervativnih ograničenja građanima i umetničkom sektoru.

Nedavno su zvaničnici otkazali nastup španskog virtuoza violine Ara Malikiana, koji je trebalo da se održi 11. juna bez jasnog razloga. Neki su posumnjali da je Malikianov koncert otkazan zbog njegovog jermenskog porekla. Armenija i Turska već dugo imaju stegnute odnose koji tek nedavno počinju da se poboljšavaju.

Sanatçıların kıyafetiyle uğraşıp konser yasaklamaya başladıysanız, çeşitli bahanelerle sanatçıları susturmaya çalışıyorsanız yolun sonuna gelmişsiniz demektir. Hadi eyvallah. #azkaldi

— GENCO ERKAL (@DOSTLARTIYATRO) 27. maj, 2022

Ako ste počeli da se petljate sa odećom umetnika, zabranjujete koncerte i smišljate razne izgovore da ućutkate umetnike, došli ste do kraja puta. Živeli! #jošmalo

Rektorat Bliskoistočnog tehničkog univerziteta (METU) je 25. maja otkazao univerzitetski 34. Međunarodni prolećni festival METU, navodno u čast kadrovskih gubitaka koje je turska vojska pretrpela usled operacije Kandža-brava, izvestio je Bianet. Operacija, koju je predsednik i predsedavajući vladajuće Partije pravde i razvoja (AKP) Redžep Tajip Erdogan opisao kao „antiterorističku” operaciju, pokrenuta je u aprilu 2022. u severnom Iraku, da se „oslobodi iračke zemlje od terorista i garantuje bezbednost naših granice“, rekao je Erdogan 20. aprila.

Kancelarija guvernera grada Burse otkazala je 25. maja predstojeći koncert kurdskog umetnika Mema Ararata, navodeći javnu bezbednost kao glavni razlog. Iako su neki građani sumnjali da je taj potez posledica stalnih predrasuda Turske i tenzija sa kurdskim narodom.

Kürt sanatçılarına yönelik sistematik konser ve tiyatro yasakları, tamamen Kürtçeye yöneliktir. Aynur Doğan ve Metin Kemal Kahraman konserlerine yönelik yasak, bugün Bursa’da Mem Ararat konserine karşı devrede. Bu, faşizmdir; AKP’nin Kürtlere karşı yüzüdür. #Kürtçe

— Murat Sarısaç (@muratsarisac) 26. maj 2022

Sistematska zabrana koncerata i pozorišnih predstava kurdskih umetnika se odnosi na kurdski jezik. Ista zabrana korišćena protiv koncerata Ajnura Dogana i Metina Kahramana korišćena je i za zabranu koncerta Mema Ararata u Bursi. Ovo je fašizam. I lice AKP prema Kurdima.

U međuvremenu, otkazana su i najmanje tri koncerta koja su bila predviđena u okviru Festivala ruža u turskoj provinciji Isparta. Kako prenosi Bianet, koncerti su otkazani nakon saopštenja konzervativne, proislamske Nacionalne omladinske fondacije (MGV) i Anadolijske omladinske asocijacije (AGD) Isparta Filijala u kojoj se tvrdi da opština Isparta organizuje koncerte koji su „protivni moralu i uverenjima društva.”

23. maja, istanbulska opština Pendik otkazala je koncert još jednog kurdskog pevača, Nijazija Kojuncu. Koiuncu je objavio odluku opštine svojim pratiocima na Tviteru rekavši da je opština rekla da ne može da dozvoli muzičaru „koji ne deli vrednosti i ideale opštine da nastupa”.

Apolasu Lermiju, koji je trebalo da nastupi u turskoj provinciji Denizli iu Istanbulu, takođe su otkazani koncerti. Prema Bianetovim rečima, koncerti umetnika su otkazani nakon što je Lermi nastupio „na događaju koji je 19. maja organizovala Metropolitanska opština Istanbula predvođena opozicijom“.

Takođe u maju, zvaničnici u glavnom gradu Turske Ankari, otkazali su nastup K-Pop benda Mirae nakon što je grupa kritikovana na internetu zbog toga što je gej i navodno promoviše homoseksualnost. Prošle godine je novinarka Ceida Nurtsch izvestila za DV, da turski zvaničnici raspravljaju o mogućoj zabrani K-Pop muzičkih spotova.

Ranije ovog meseca, opštine u nekoliko provincija otkazale su planirane koncerte i kulturne događaje kurdskih umetnika, uključujući kurdsku i alevijsku pevačicu Ainur Dogan, i pevače Metina i Kemala-Kahramana. Umetnicima nije dato nikakvo objašnjenje za otkazivanje.

Izražavajući svoju kritiku protiv zabrane koncerta Dogana, šef opozicione Republikanske narodne partije (CH) Kemal Kılıcdaroglu podelio je jednu od Doganovih popularnih pesama na kurdskom, Dar Hejiroke na Tviteru, dodajući:

Gece müzik yasak.
Gençler KPOP seviyor, yasak.
AKP belediyesinde Kürtçe müzik yasak.
Eğlenmeyi yasaklayan bir anayasa değişikliği getirsinler, yakışır onlara.
Özgür doğduk, özgür öleceğiz bu vatanda. Bunu kafana sok AKP.
Geceye Dar Hejiroke iyi gider…https://t.co/iQAo7lJh7L https://t.co/3Y4m5toa8U

— Kemal Kılıçdaroğlu (@kilicdarogluk) 15. maj 2022

Muzika noću je zabranjena. Omladina voli K-Pop, zabranjen. Kurdska muzika u opštinama kojima upravlja AKP, zabranjena. Njima će odgovarati ako unesu ustavni amandman o zabrani zabave svi zajedno. Slobodni smo rođeni, slobodni ćemo umreti u ovoj domovini. Uzmite u obzir ovo AKP. Dar Hejiroke bi dobro prošao večeras.

Ovo nije prvi put da se kurdski umetnici suočavaju sa zabranama. Prema izveštaju Bianeta , u poslednje tri godine u Turskoj je zabranjeno preko 20 kurdskih koncerata i predstava.

„Teško je razumeti šta ova vlada radi“, rekao je Faik Oztrak, portparol opozicione stranke na brifingu za štampu 20. maja. „U Turskoj se slobodno mogu pevati kurdske pesme. Teško je razumeti zašto je takav ugovor raskinut.”

Prošlog leta, pošto su najavljeni planovi za ukidanje preostalih ograničenja COVID-19, država je uvela nova ograničenja za sve muzičke događaje, zahtevajući da se završe do ponoći. „Izvinite, ali niko nema pravo da uznemirava bilo koga noću“, rekao je Erdogan u junu 2021. Haštag #Kusurabakiyoruz (ne izvinjavamo vas) je odmah počeo da se pojavljuje na turskom Tviteru, sa brojnim građanima i muzičarima koji su izrazili svoje nezadovoljstvo sa novom zabranom. Nakon negodovanja, Ministarstvo unutrašnjih poslova je ovog meseca saopštilo da će muzika uživo biti dozvoljena do 1 ujutro, umesto do ponoći.

U razgovoru za AlMonitor, antropolog i novinar Ajse Čavdar rekao je da su zabrane „oblik simboličkog nasilja“.

„Ova zabrana u Turskoj zapravo nije vezana za muziku; nego je zabrana okupljanja. Postoje javni prostori za koje je Erdoganov režim zabrinut – na primer, barovi“, Iektan Turkiilmaz, antropolog iz Centra za istočnomediteranske studije pri Centralnoevropskom univerzitetu u Beču, rekao je u intervjuu za Al Monitor.

Ovo su kulturna antiteza onome za šta se Erdogan zalaže; mesta na kojima zna gde su ljudi uglavnom kritični prema njemu. Sledeće, postoji aspekt društvene klase. Ove zabrane se primenjuju na srednje i više-srednje grupe; oni uglavnom idu u barove ili na koncerte posle ponoći. Muzika može da generiše potencijalno opasne poruke. Na kraju, Erdogan sada mora da misli da je sazrelo vreme za izmenu kulturnih kodova Turske.

9. maja, Anadolu Fest, veliki muzički festival koji je trebalo da se održi u turskoj provinciji Eskišehir, takođe je otkazan nakon najave kancelarije lokalnog guvernera. Uprkos pokušajima organizatora da se festival pomeri za jun, nisu uspeli da postignu dogovor sa državnim zvaničnicima, objavili su organizatori na Tviteru 27. maja.

Kemal Kahraman, čiji je koncert bio među otkazanim, rekao je u intervjuu za onlajn televizijski kanal Megafon TV 16. maja da je otkazivanje koncerata „jeftin potez administracije da zabranu muzičkih nastupa učini trajnom“.

Istaknuti turski reper Ežel koji je govorio o zabrani koncerata u intervjuu za Gazete Duvar, opisao je nedavne zabrane kao „rat protiv kulture, umetnosti, omladine i zabave“. „To je rat ili ’živećete svi kao mi, ili nećete živeti uopšte‘“, dodao je turski reper.

U pokušaju da dokaže da se muzika i umetnost ne mogu ućutkati, Mor of Otesi, popularni turski rok bend, uzdrmao je scenu u Istanbulu. Poznati turski komičar Džem Jilmaz koji je prisustvovao koncertu je tvitovao:

Konser öyle olmaz böyle olur.Mor ve Ötesi kardeşlerim bugün çok çok güzel bir gece yaşattılar….Bu fotograftaki genç yaşlı herkesin neşesi, hüznü oldular.Daha mutlu olamam 💥 @mvoofficial Harun,bu uzaktan verdiğin bilet için ayrıca konuşuruz pic.twitter.com/bn4JzRlaVm

— Cem Yılmaz (@CMYLMZ) 29. maj 2022

Ovako treba da budu koncerti. Mor ve Otesi nam je omogućio da doživimo veoma lepu noć. Uspeli su da budu radost i tuga svih ovih ljudi na ovoj fotografiji, mladih ili starih. Ne mogu biti srećniji.

Još jedan pevač, Gokhan Ozoguz, podelio je video sa koncerta na kojem se vidi kako 40.000 učesnika na koncertu pevaju jednu od poznatih pesama benda:

Siyaset meydanları dahil Son zamanlarda gördüğüm en samimi sözlerin söylendiği gerçek bir Yeni Türkiye manzarası.

İçinde barınana Anlamlarıyla Eşsiz bir geceye imza atılmış.
Tebrikler arkadaşlar
#morveoetesi 👏🏽 https://t.co/zJIv1N1xLE

— Gökhan Özoğuz (@gokhanozoguz) 29. maj 2022

Stranica prave nove Turske gde sam čuo najiskrenije reči uključujući i političke arene. Bila je to jedinstvena i značajna noć za sve koji su učestvovali. Čestitam prijatelji.