Pobeda Donalda Trampa na predsedničkim izborima u SAD-u je izazvala radost kod političara desnice i onih koji ih podržavaju u nekoliko zemalja na Balkanu.
Postoji više razloga za takve reakcije, od opšteg gađenje prema Klintonovima, do osećaja solidarnosti s američkim desničarima, do shvatanja zajedničkog anti-Islamskog stava s Trampom. Osim toga, javno mnenje u tim zemljama je sve više pod uticajem ruske propagande, koja je favorizovala njegovu pobedu.
Tramp je u Srbiji naširoko prihvaćen putem ideje da je ‘neprijatelj mog neprijatelja moj prijatelj.’ Pošto je protivnkandidat Klintonovima, koji se krive za bombardovanje tokom rata 1998-99 na Kosovu, kao i za druge intervencije NATO-a tokom ratova u Jugoslaviji, Tramp je postao omiljen među desničarskim nacionalističkim političarima kao što je Vojislav Šešelj iz krajnje desničarske Srpske Radikalne Stranke.
Jutro nakon američkih izbora, urednik Informera, provladinog tabloida u Srbiji, je najavio da bi trebalo da se stavi plakat u Beogradu na kome bi se ovako čestitalo Trampu, “Čestitamo! Trampe, Srbine!”.
Ево нас на улицама :))) pic.twitter.com/f3oaCj0GwL
— Драган Ј. Вучићевић (@djvucicevic) 9 novembar, 2016
Smatra se da je Informer vrlo blizak vladi premijera Srbije Aleksandra Vučića, a bio je uključen u ‘medijsko linčovanje’ — kampanje klevanja i izdavanja pretnji istraživačkim novinarima koji su otkrili slučajeve korupcije na visokom nivou.
Stranica za vesti Balkan Insight je izvestila da na drugoj strani granica Srbije, na Kosovu i u Bosni i Hercegovini, “mnogi Albanci i Bošnjaci žale što jef Hilari Klinton poražena.”
Kao i drugde u svetu, i makedonske društvene mreže su bili pune komentara o rezultatima američkih izbora. Twitter korisnik Srbak je prokomentarisao kognitivni nesklad u okrivljavanju Klintonovih dok se zanemaruju posledice delovanja pokojnog autoritativnog vođe Slobodana Miloševića.
-Глуп
-Поглуп
-Хилари е крива што со србија владееше чудовиште виновно за геноцид и нарушување на сите човекови права— Ранко (@Srbak) 9 novembar, 2016
- Glup
– Gluplji
– Hilari je kriva jer je Srbijom vladalo čudovište koje je krivo za genocid i kršenje svih ljudskih prava.
Makedonski političari su uopšte davali uzdržane službene izjave o svim kandidatima. Međutim, mnogi članovi vladajuće stranke, desničarske VMRO-DPMNE, pokazalali su da im je drago zbog pobede republikanca u SAD-u, kojega smatraju svojim saveznikom i nekim ko ih podržava. Mnogi su postavili sliku iz posta s Facebooka koju je postavio službenik jedne pratije Antonijo Milošoski, član parlamenta i bivši ministar spoljnih poslova. U njemu je on promenio akronim VMRO, što znači Unutrašnja makedonska revolucionarna organizacija, tako što je zamenio reč “revolucionarna” s “republikanska.”
Во чест на победата на Трамп, Милошоски ја „преименува“ ВМРО-ДПМНЕ! https://t.co/jUHhvOtNAx pic.twitter.com/dHTMzgBRnW
— META.mk (@meta_agency) 9 novembar, 2016
U čast Trampove pobede, Milošoski “je preimenovao” VMRO-DPMNE!
Bilo je mnogo drugih radova u fotošopu. Jedna od ekstremnih primera (vidi sliku na početku ovog posta) predstavlja Trampa kao viteza templara koji krstari, (bori se s muslimanima) a šalje ga Bog (koji predstavlja tradicionalne porodične vrednosti) i maše makedonskom zastavom iz 1992-95 sa Vergina Suncem (koja predstavlja kontinuitet makedonskog naroda iz vremena Aleksandra Velikog).
U mnogim raspravama se govorilo o pobedi desnice u SAD-u u odnosu na predstojeće izbore u Makedoniji u decembru, a ton je bio sličan likovanju u vezi Bregzita.S druge strane, neki su istakli da je američki narod glasao protiv statusa quo, što bi prevedeno na makedonski kontekst značilo poraz desničara.
Alternativni novinski portal Okno.mk je preneo zapažanje uticajnog korisnika društvenih medija Slobodana Jakjoskog:
Би рекол дека тие што не ја разбираат победата на Трамп и импликациите врз светот, Балканот и нас не го сфаќаат духот на времето.
Сржта на проблемот е што либералната демократија од финансиски неолиберален тип не функционира. На глобално ниво. Не функционира, затоа што и тој економски раст што го испорачува се редистрибуира крајно нееднакво. Незадоволниците од овој систем со право бараат суштински промени.
Тие промени, секако, им ги нудат десничарски демагози и популисти во вид на едноставни решенија („ќе изградам ѕид, ќе забранам влез на муслимани, ќе излеземе од ЕУ“).
Нашиот случај е различен бидејќи тој систем кај нас ВЕЌЕ е крахиран, веќе краткото искуство со либералната демократија е доживеано како целосен неуспех и веќе 10 години владеат десничарски популисти кои на огромен дел од населението му испорачуваат едноставни решенија за егзистенцијалните проблеми.
Да, зборувам за клиентелистичкиот систем на ВМРО. Ако мислите дека вработениот во администрација после години невработеност НЕ ЗНАЕ за фактот дека некого утепала полиција и се обидела да скрие, дека државата безочно се краде, дека УБК прислушкува и снима сè живо и диво, тогаш се лажете.
Многу добро знаат. Но, кога егзистенцијата ти е доведена во прашање, ќе замижеш пред секакви неправди и ќе си рационализираш дека оние што се осмелуваат да ти го нарушаат ресурсниот раат се предавници, комуњари, исти… или на крајот на краиштата, не се замараш со политика.
Rekao bih da oni koji ne razumeju Trampovu pobedu i njegove implikacije na svet, Balkan i na nas [Makedoniju] ne uspevaju da shvate duh vremena.
Suština problema je da liberalna demokratija finansijski neo-liberalnog tipa ne funkcioniše. Nigde u svetu. Ne funkcioniše zato što ekonomski rast koji proizvodi se nejednako raspoređuje. Oni koji su nezadovoljni s ovim sistemom imaju pravo da traže značajne promene.
Takve promene im nude desničarski demagozi u obliku jednostavnih rešenja (“Ja ću izgraditi zid; Ja ću muslimanima zabraniti ulazak; Napustićemo EU”).
Makedonski slučaj je drugačiji jer se taj sistem ovde već raspao. Na kratko iskustvo s liberalnom demokratijom se gleda kao na kompletan neuspeh, što je dovelo do 10-godišnje vladavine desničarskih populista koji nude jednostavna rešenja za egzistencijalne probleme velikog dela stanovništva.
Da, mislim na VMRO-ov sistem klijentelizma. Zavaravate se ako mislite da osobi koja je zaposlena u prepunoj državnoj upravi posle godina nezaposlenosti, nije jasna činjenica da je policija ubila nekoga i pokušala to da zataška, da postoji otvorena pljačka državnih resursa , da tajna policija sprovodi sveprisutno protivzakonito nadgledanje.
Svi oni to znaju, vrlo dobro. Ali kada je tvoj život u pitanju, onda zatvoriš oči na sve vrste vrste nepravde i razmišljaš tako da oni koji se usude da izazovu ovaj sistem pljačke su izdajice, komunisti, itd… I kao poslednje sredstvo, izjavljuju da ‘nisu zainteresovani za politiku.’
U međuvremenu, neki od bivših sunarodnika Trampove suprue Melanije su u Sloveniji organizovali proslavu u jednom pabu u njenom rodnom gradu Sevnici. Izgleda da ovo slavlje nije imalo nikakvu ideološku pozadinu, osim lokalnog patriotizma.