Ovaj članak je deo serije koja proslavlja Dan crne svesti u Brazilu (20. Novembar). Pročitajte prvi intervju: Uporni Stereotipi, Sakrivene Predrasude: Crni lik u brazilskim stripovima
[Svi linkovi vode na stranica na portugalskom jeziku osim onih koji su drugačije naznačeni.]
Franciska Nzenze Meireles, takođe poznata kao Čikuinha, je autorka “A Kindumba da ANA,” stripa koji koristi humor da promoviše lepotu prirodne kose i prirodno kovrdžave kose. Ona je Angolanka i živela je u Brazilu nekoliko godina. Ime ANA se odnosi na inicijale Angolanas Naturais e Amigos (Prirodna Žena iz Angole i Prijatelji), na online forumu. Stripovi se mogu pogledati na Čikuinhinoj stranici.
Tokom nedelje u kojoj Brazilci slave Dan Crne Svesti [en], učim malo više o ovoj umetnici, njenim utiscima o radu između različitih kultura, i o potvrđivanju nečijeg identiteta. I u duhu portugalskog jezika, uhvatila sam šansu da naučim malo više o akcentu i kulturi Angole.
Globalni Glasovi (GV): Recite malo više o podešavanju stripa u Angoli. Šta ste pročitali i šta trenutno čitate? Koga mi preroručujete?
Chiquinha (CH): Eu era leitora assídua de uma tirinhas Angolanas nos anos 90. O MANKIKO, de Sérgio Piçarra, um Angolano. Era muito bom, mas já não existe. Aliás o mercado livreiro e editorial em Angola não é muito vivo. Não sei o que se produz agora. Fui convidada a participar de uma exposição de banda desenhada em Angola promovida pelo OLINDOMAR estúdios. Enviei alguns trabalhos, mas nem sei se foram expostos. Eles não voltaram a me contactar. Mas imagino que a banda desenhada, como se chamam os quadrinhos em Angola, estejam sim “vivos e bem de saúde”. Jovens talentosos lá há muitos! Problemas existem nas editoras.
Čihuinha (CH): Redovno sam čitala neke od malih angolskih stripova iz 90-ih– MANKIKO [en, pt] Sérgio Piçarra, Angolski karikaturista. Bilo je veoma dobro, ali toga više nema. Zapravo, tržište knjiga u Angoli nije baš aktivno. Ne znam šta se sada proizvodi. Bila sam pozvana da učestvujem na izložbi stripova u Angoli koju je promovisao studio OLINDOMAR. Poslala sam jedan rad, ali nisam sigurna da je predstavljen. Uopšte me nisu kontaktirali ponovo. Ali ja zamišljam da je “banda desenhada”, kako se komičari zovu u Angoli, “živa i zdrava.” Tamo ima mnogo mladih talentovanih ljudi! Problemi su urednici.
GV: Vaš rad je počeo u Angoli ali sada se nastavlja u Brazilu. Da li je ovo promenilo na neki način Vašu svakodnevnu inspiraciju za rad?
CH: Em Angola eu tenho um livro infantil escrito e ilustrado por mim, mas não tinha nada feito nada parecido com ilustração em quadrinhos. Os quadrinhos A Kindumba da ANA começaram aqui mesmo no Brasil (onde hoje moro) a partir do meu interesse em cabelos naturais, curiosidade e amor aos cabelos naturais crespos. Foi quase por acaso que nasceu “a Kindumba da ANA”. Eu participava de um grupo do Facebook chamado Angolanas Naturais e Amigos, e lá se discutia muito sobre cabelos naturais.
Na conversa com outras meninas , sempre surgiam cenas do quotidiano engraçadas, chatas, polêmicas, tristes, alegres… enfim, como gosto muito de desenhar, decidi brindar algumas meninas com historinhas que teriam um final feliz e/ou engraçado. Assim nasceu a Kindumba da ANA.
O facto de estar no Brasil não mudou, porque a fonte de inspiração continua sendo cabelo crespo natural, e nada mais. Alguns episódios referem-se ao Brasil especificamente, mas sempre tendo o cabelo como protagonista principal.
GV: Kako to funkcioniše između različitih kultura?CH: U Angoli, imam dečju knjigu koju sam napisala i ilustrovala, ali nisam uradila nešto što je slično strip ilustracijama. “A Kindumba da ANA” strip je počeo ovde u Brazilu (gde živim danas), kada me zainteresovala prirodna kosa, kao i iz radoznalosti i ljubavi prema prirodno kovrdžavoj kosi. Gotovo je slučajno da je “A Kindumba da ANA” rođena. Učestvovala sam u Facebook grupi nazvanoj Angolanas Naturais e Amigos [Prirodne Žene Angole i Prijatelji], i u grupi se dosta diskutovalo o prirodnoj kosi.
U razgovorima sa drugim devojkama, bilo je uvek priča o svakodnevnom životu koji je zabavan, dosadan, kontraverzan, tužan, srećan… U svakom slučaju, pošto ja zaista volim da crtam, odlučila sam da izrazim priznanje nekim od devojaka sa malim pričama koje će imati srećan ili smešan kraj. I tako je nastala “A Kindumba da ANA”.
Činjenica da živim u Brazilu nije ništa promenila, jer izvor inspiracija je nastavio da bude prirodno kovrdžava kosa, i ništa više. Neke epizode se odnose naročito na Brazil, ali uvek sa kosom kao glavnom osobinom.
Chiquinha: Eu não considero o Brasil tão diferente de Angola culturalmente falando. Aliás, Angola consome actualmente muita cultura do mundo inteiro. Principalmente os mais jovens. Nem a língua chega a ser um entrave à compreensão das tirinhas que faço. Aliás, a maioria dos fãs da Kindumba da ANA são Brasileiros. Não sei se porque a internet é mais acessível aqui no Brasil, ou se existem outros motivos para isso.
CH: Ja mislim da se Brazil ne razlikuje od Angole, kulturalno govoreći. Inače, Angola trenutno uvažava dosta globalne kulture; uglavnom mlađi ljudi. Čak ni razlike u jeziku nisu prepreka da se razumeju moji stripovi. Šta više, većina obožavalaca “Kindumba da ANA” su Brazilci. Ja ne znam da li je to zato što je internet više pristupan ovde u Brazilu, ili tamo postoje drugi razlozi za to.
GV: U brazilskim stripovima, verovatnoća internet sveta i povećanje učešća autora sa drugih strana zemlje izgleda da donosi veću raznovrsnost na terenu, sa uključivanjem drugih tema i svetskih pregleda u stripovima koji su dostupni čitaocima. Iz Vašeg ugla gledanja kao stranca, da li verujete da je ovo naklonjenost? Kakav je bio Vaš odziv?
CH: Eu não conheço muitos quadrinhos Brasileiros. Conheço a Turma da Mônica, as charges do Laerte, Henfil… mas não sou leitora assídua de revistinhas em quadrinhos. Então não saberia responder se existe essa tendência de mudança e inclusão de novos temas.
Sobre a minha acolhida, devo dizer que a resposta tem sido bastante positiva. As pessoas gostam de se ver representadas. Eu tento dar à A.N.A uma personalidade leve e agradável, um tipo abordagem que permita que crianças e adultos considerem os cabelos naturais, simplesmente como eles são: cabelos naturais. A A.N.A vem para imprimir leveza a um tema que poderia facilmente ser revestido de polêmica.
CH: Meni nisu poznati mnogi brazilski karikaturisti. Ja poznajem Turma da Moniku, karikaturisku Lertea, Henfila… ali ne čitam redovno te male komične magazine. Za ovo, ne bih znala kako da odgovorim ako postoji trend promena i uključenje novih tema.
Što se tiče mog odziva, moram reći da je odgovor bio poprilično pozitivan. Ljudi vole da vide kako su predstavljeni. Ja pokušavam da dam ANI svetlo i prijatnu ličnost koja dozvoljava deci i odraslima da razmisle o svojoj prirodnoj kosi jednostavno kao što jeste: prirodna kosa. ANA je trebalo da napravi temu koja lako može biti preplavljena malo lakšom kontraverzom.
GV: Mi živimo u vremenu kada se identitet mora potvrđivati – nacionalnost, pol, religija, itd. Javno prikazivanje toga se može uraditi i preko Interneta, i jedan od ovih primera je tvoj rad “A Kindumba da Ana”. Da li misliš da ova promena može da skči sa virtualnog sveta na ulice?
Chiquinha: Acho que sim, e devo dizer que as redes sociais permitem que isso aconteça de um modo bastante abrangente. Eu mesma consegui voltar a usar o meu cabelo natural depois de pesquisar no You Tube o que fazer com o meu cabelo, porque eu de facto não sabia como cuidar dele. Não sabia o que usar, como pentear , estilizar, lavar… Depois foi o Facebook, troca de experiências, contacto com outras pessoas iguais a mim e a cada dia eu me sentia mais encorajada a perseguir um modelo meu, um modelo que não se vê na televisão , nas revistas, na literatura.
Na rua, vejo surgir aos poucos, outro modelo de gente. Gente que se parece consigo mesma. Gente que não quer se parecer com o padronizado da sociedade pré fabricada!
Ja mislim tako, i moram reći da društvene mreže dozvoljavaju da se ovo desi na prilično sveobuhvatan način. I ja sama sam opet počela da nosim svoju kosu prirodno posle istraživanja na YouTube-u na temu šta da radim sa svojom kosom, jer zaista nisam znala kako da vodim računa o njoj. Nisam znala kako da je nosi, kako da je češljam, uredim, perem… Posle toga otišla sam na Facebook, razmenila iskustva, i ostvarila kontakt sa drugim ljidima kao što sam ja, i svaki dan se osećam više ohrabrenom da nosim ovu novu verziju sebe, onu koja nije viđena na TV-u, u časopisima, ili u knjigama.
Na ulicama, vidim da malo po malo nastaje jedna druga vrsta ljudi, ljudi koji liče na sebe. Ljudi koji ne žele da liče na standardnu normu montažnog društva!
Ovaj članak je deo serija koje proslavljaju Dan crne svesti u Brazilu (20. Novembra). Pročitajte prvi intervju: Uporni stereotipi, Skrivene predrasude: Crnački karakter u brazilskim stripovima