Kao jedan od pet najstriktnijih zakona na svetu [1] [pt], u pogledu pristupa informacijama i proizvodima kulture zaštićenih autorskih dela, brazilski Zakon o autorskim pravima (Zakon 9.610/98 [2]) nalazi se pred reformom. Javna konsultacija [3] [pt] otvorena je do 31. avgusta [4], nakon produžetka početnog perioda od 45 dana kako bi se povećala mogućnost učestvovanja. Od 14. juna podneto je više od 1200 predloga u vezi sa izmenama, što je izazvalo žestoku debatu u blogo [5]i tvitosferi [6]. Blog Direito do Povo [7] [pt] rezimira diskusiju:
“A discussão sobre as aplicações da LDA é sempre complexa. De um lado, os autores e o respeito às suas obras. De outro, o direito de acesso à cultura e ainda os mecanismos que movem a economia e a indústria fonográfica.”
U prvom planu predloženih izmena nalaze se bitne stavke, kao što su dodela prava; pravo na privatnu kopiju; dozvola za kopiranje štampanih knjiga; prava korišćenja filmova i muzike kao nastavnog materijala u školama; ne-dobrovoljno licenciranje i uloga Vlade; kancelarija za prikupljanje sredstava od licenciranja i kolektivi za autorska prava; i, izmeðu ostalog, mogućnost oflajn pristupa digitalizovanim datotekama kulturnih institucija.
Najpopularnije teme o kojima se raspravlja na web-u su teškoća pristupa informacijama od kulturnog značaja, sloboda autora u vezi sa sopstvenim delom i prekomerno profitiranje posrednika unutar same industrije. U vezi sa zabludama oko zakona koji je trenutno na snazi, istraživač u Centru za tehnologiju i društvo na institutu Fundação Getulio Vargas Marilia Maciel izjavila je sledeće u intervjuu za Nós da Comunicação [8] [pt]:
“O atual modelo de proteção de direito autoral privilegia muito mais o intermediário, seja editora ou gravadora, do que o artista propriamente dito. É preciso que se retome o foco no artista e que se estabeleçam limitações e exceções que possam trazer um equilíbrio de volta, dos interesses do artista e da sociedade em obter acesso ao conhecimento e às obras intelectuais.”
"Piraterija ti je majka!" na Cultura e Mercado blogu
Kultura slobodne razmene sadržaja i pristupa informacijama u Brazilu često se posmatra kao piraterija. Leonard Brant, objavljuje gornju sliku na blogu Cultura e Mercado i pita šta je to piraterija [9] [pt]:
“O que é pirataria? Quem são os verdadeiros usurpadores do conhecimento alheio? Quem a pirataria beneficia? E quem atinge? Podemos considerar piratas crianças e jovens que compartilham arquivos, se apropriando do conhecimento gerado por nossa civilização? Quem é o autor de uma obra remixada? Existe obra 100% original? Como sobreviverá o artista diante da proliferação da dita “pirataria”? E a indústria cultural, é necessária numa época de compartilhamento de dados pier-to-pier?”
Hackeando Aibo [10] blog ukazuje na neusklađenost novog zakona, postojeće tehnologije i prilika u svetu razmene informacija preko Interneta.
“Ao disponibilizar conteúdo na rede o seu criado também não será prejudicado? Sim e Não. Na verdade é uma via de duas mãos. Se formos pensar pelo lado da desconstrução sim. Mas se formos pela construção a rede é uma nova plataforma com diversas maneiras de ser utilizada sem contar no seu potencial de divulgação, o maior do mundo sem sombra de dúvida. As possibilidades são muito maiores que as dificuldades na relação criador/ Internet. É é exatamente em cima delas que se deve trabalhar. O compartilhamento de informações na rede é um fato que já está dado e defender agora o copyright de 70 anos como as indústrias tem feito é continuar obsoleto frente a uma realidade.”
Iako je muzika naizgled u prvom planu debate o autorskim pravima, problem je mnogo dublje prirode. Predložene izmene imaju prvenstvenu prednost u tome što rešavaju bitna pitanja kao što je javna dostupnost kulture. Blog “Cineclube: Apontamentos” [11][pt] naglašava značaj novog zakona za veću cirkulaciju kulturne proizvodnje:
“A trajetória política desse anteprojeto de lei vai ser das mais momentosas, justamente pela importância central que tem no processo de apropriação e circulação da produção cultural que, por sua vez, são cada vez mais importantes para a preservação ou para a transformação das relações de poder na sociedade mundial.”
Jedna od najviše osporavanih tačaka važećeg Zakona o autorskim pravima jeste nedostatak transparentnosti u vezi sa ubiranjem prihoda. Na primer, uloga Centralne kancelarije za naplatu i distribuciju autorskih prava (ECAD), kontroverznog kolektiva za autorska prava na muzička dela, jedna je od onih koje se najviše dovode u pitanje, a ova institucija čak je bila na meti istrage u vezi sa kartelima [12] koju je sprovelo Ministarstvo pravde, nakon pritužbe da kolektiv postavlja nasumične i uvredljivo visoke takse za licenciranje.
“A Lei do Direito Autoral confere ao Ecad o monopólio para arrecadação e distribuição dos valores relativos à execução pública dos direitos autorais. Os titulares dos direitos autorais podem fixar os valores para a execução pública de suas obras individualmente ou por meio de associações. No modelo vigente hoje, as associações fixam os valores dos direitos em conjunto, e não de forma individual. Segundo o ministério, o modelo de gestão coletiva dos direitos autorais conferiu ao Ecad o monopólio legal sobre as atividades de arrecadação e distribuição de valores, mas não sobre a atividade de fixação desses valores.
Svet umetnika pridružuje se debati. Na sledećem snimku [13] [pt], kompozitor Tim Rescala se pita kako društvo koje bi trebalo da štiti umetnike ima preko 7000 podnetih tužbi zbog neregularnosti prilikom ubiranja naknada na prava onih koje bi trebalo da štiti. Opet, neki veruju da problem nije u ECAD-u, već u nedostatku nadzora vlade, kao što ističe muzički producent Nelson Motta [14] u otvorenom pismu [15] Rescali:
“O Ecad, como qualquer empresa, deve ser fiscalizado pelo Estado, que lhe cobra impostos, e pelo cumprimento de leis trabalhistas, comerciais e empresariais. Não é preciso lei nenhuma para isto, é uma empresa que presta serviços, ganha dinheiro e paga impostos.”
Otkazana projekcija filmskog kluba Akcija građana
U međuvremenu, nezavisne društveno-kulturne incijative primorane su na gašenje zbog visokih taksi na licence koje naplaćuje ECAD. Blog Ação da Cidadania [16] (Akcija građana), na primer, objavljuje da je planirana besplatna projekcija filma za mlade koja bi pokrenula Filmsko društvo ove NVO, a koje je finansirala država, morala biti otkazana.
Iako se debata o novom zakonu nastavlja, nedavni članak na ARS Technica predlaže da SAD može mnogo toga da nauči [17]od Brazila i njegove odluke da kazni svakoga ko “ometa ili unazađuje” pravilno korišćenje autorskih prava ili opstruira korišćenje dela koje nije zaštičeno autorskim pravom.
“Predlog Brazila može se izvrnuti i prikazati kao neprijateljski nastrojen prema držaocima autorskih prava, ali nije tako jednostavno. Zakon obezbeđuje zaštitu za DRM (Digital Rights Managmenet – Upravljanje digitalnim pravima); generalno, nelegalno je ukloniti, modifikovati, zaobići ili narušitit takvu tehnologiju anti-kopiranja. Radi se samo o tome da držaoci autorskih prava ne mogu da koriste DRM kao digitalnu bravu kako bi sebi obezbedili veću kontrolu nad delom pomoću tehnologije, nego što je već po zakonu imaju. (…)”
Kanadski profesor Michael Geist, koji je naglasio adekvatnost amandmana koje je uveo brazilski zakonodavac, a koji su u vezi sa aktivnostima protiv prevara, rezimira [18]sve kao odgovarajuće izbalansiran pristup koji se ne da povesti devizom “više je bolje” u pristupu zaštiti autorskih prava; “Drugim rečima, brazilski predlozi uzimaju u obzir ono što je Vrhovni sud Kanade izjavio još pre nekoliko godina – prejaka zaštita podjednako je štetna kao i nedovoljno jaka zaštita.”
Čak i sa očiglednom međunarodnom podrškom za predložene izmene u brazilskom zakonodavstvu, postoji potreba da se veća pažnja usmeri na nedostatak dijaloga između zemlje i relevantnih međunarodnih sporazuma, kako ističe [8][pt] Marilia Maciel:
“Os tratados internacionais que o Brasil assina permitem que os países signatários incluam nas suas legislações nacionais limitações e exceções para uso educacional das obras intelectuais, para facilitar o acesso das obras aos deficientes, para se digitalizar os acervos de bibliotecas, por exemplo. Isso a nossa atual lei de direito autoral não permite. O Brasil tem padrões tão rígidos de proteção à propriedade intelectual que sequer reconhece as limitações e exceções que são facultadas pelos tratados internacionais. Eu acho que seria uma mudança bastante importante, que traria um equilíbrio muito maior entre interesses conflitantes.
Na kraju konsultacija, tekst će biti ponovo iznet u nacrtu, na osnovu predloga javnosti. Ne postoji krajnji rok za Izvršni kabinet da podnese nacrt Kongresu.